Elke fase van het plasticproces heeft een zware impact op onze planeet. Vanaf het begin  loopt het al mis: plastic wordt gemaakt uit olie en gas, en de ontginning van deze grondstoffen is erg vervuilend. De petrochemie die plastic produceert, is een van de meest broeikasgas -en  energie-intensieve sectoren ter wereld. En op het einde van de rit komt plastic op de afvalberg terecht. Vanaf hier verspreidt het zich van oceanen over bergtoppen tot in ons lichaam en heeft het een desastreuze impact op het ecosysteem en onze gezondheid. Het recycleren van plastic is belangrijk, maar de plastic-crisis kan alleen opgelost worden door minder plastic te produceren.

Daarom neemt FairFin banken in België onder de loep die projecten financieren die nog decennialang plastic zullen produceren. 

Tussen 2016 en 2021 investeerden ING, Deutsche Bank, BNP Paribas, KBC, en Belfius bijna 3 miljard euro in de chemiebedrijven INEOS en Borealis. Deze chemiereuzen willen de plasticproductie in de Antwerpse haven, nu al één van de grootste plastic-hotspots in de  wereld, fors uitbreiden. INEOS plant een nieuw plasticproject genaamd “Project One” en Borealis bouwt er op dit moment één in Kallo. 

Deze twee projecten zullen de bouwstenen van plastic produceren. Dit productieproces is zeer vervuilend voor het milieu en het klimaat, in tegenstelling tot wat INEOS en Borealis beweren. Uit een onderzoek van 2021 blijkt dat als we de ergste gevolgen van de plastic-crisis willen beperken, we tegen 2040 alle productie van nieuw plastic moeten stopzetten. Maar als Project One wordt gebouwd, blijft het nog tot 2060 actief, met alle schadelijke gevolgen van dien. 

Momenteel wordt er 360 miljoen ton nieuw plastic per jaar geproduceerd en de industrie groeit nog steeds. Volgens de huidige groeiscenario's zal de plasticindustrie haar CO2-emissies de komende decennia verdubbelen. Zo wordt het moeilijk om de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5 graden: plastic neemt dan al 19% van het resterende koolstofbudget voor 2050 in. 

Bovendien zitten we in een energiecrisis met sterk stijgende energieprijzen. Deels door het conflict met Rusland, maar ook deels door een te trage en slecht georganiseerde energietransitie. Om uit deze crisis te raken, moeten we nu alles op alles zetten voor de energietransitie: we moeten investeren in hernieuwbare energie én waar mogelijk besparen in ons energiegebruik. 

Daarbij zitten er ook grote economische risico's aan investeringen in de plasticproductie. Er is nu al een wereldwijde overproductie van plastic, en de vraag daalt door wetgeving en regels die het gebruik van plastic aan banden leggen. Banken nemen dus grote risico’s met het geld van hun klanten wanneer ze in plasticprojecten investeren. 

In het geval van Project One, neemt ook de Vlaamse belastingbetaler een groot deel van het risico op zijn schouders. Het investeringsfonds PMV van de Vlaamse overheid heeft een garantie van 250 tot 500 miljoen euro verleend aan Project One.  INEOS heeft vorig jaar al de helft van het project stilgelegd door economische problemen. Wat enkele jaren geleden nog triomfantelijk werd aangekondigd als grootste petrochemische investering in Europa van de laatste 20 jaar, dreigt een dure rekening te worden voor de Vlaamse belastingbetaler.

Onze eisen aan de banken die nieuwe plasticprojecten mogelijk maken, zijn duidelijk. Als we iets willen doen tegen de klimaatverandering, mag de plasticproductie niet uitbreiden. 

Daarom willen we de druk op banken in België opvoeren. Wij eisen dat zij bedrijven die de plasticproductie uitbreiden, uitsluiten in hun investerings- en kredietbeleid. Er is geen plaats voor deze nieuwe fossiele brandstofkolossen in de circulaire economie van  de Europese Green Deal.

Ook  beleidsmakers moeten hun verantwoordelijkheid opnemen. De federale overheid hoort een actieve rol op te nemen als grootste aandeelhouder van BNP Paribas, en volledige eigenaar van Belfius. Samen financierden de twee banken INEOS en Borealis tussen 2016 en 2021 al met bijna één miljard euro. De Minister van Financiën moet erop toezien dat deze banken de groene transitie financieren in plaats van nieuwe plasticprojecten.